Virtual reality

13 januari 2010, 11:15. Schiphol, gate C16. Het is donker in de cockpit als Frank en ik instappen. We draaien de lichtjes open en halen wat knopjes over. Rustig doch gestaag komt onze Boeing 737-800 tot leven. We nemen plaats op onze stoelen en trekken onze vijfpuntsriemen goed aan. Het waait stevig, genoeg in ieder geval om de 60 ton wegende kist op zijn drie pootjes te laten wiegen. Terwijl Frank zich bezig houdt met de computers en het paneel boven ons hoofd, bereid ik mij voor op deze vlucht naar Barcelona. Frank zal heen vliegen en ik zal hem daar zoveel mogelijk bij helpen. Uiteindelijk ligt wel de eindverantwoordelijkheid bij mij. Ik zit op de linker stoel. Ik ben de gezagvoerder. Maar, gelukkig heb ik vaker met Frank gevlogen en ik heb dan ook het volste vertrouwen in zijn kunsten.
Het is druk op Schiphol. Om ons heen vertrekken en arriveren andere toestellen. Om onze eigen kist heen is het ook druk. De laatste koffers worden ingeladen en de pushtruck komt aanrijden om ons zometeen van de gate af te duwen. Frank is klaar met zijn voorbereidingen en samen nemen we de departure vanaf Schiphol door om vervolgens contact op te nemen met de toren. Zij geven ons onze klaring naar onze bestemming en de route die we zullen vliegen. We hebben er zin in, het belooft weer een mooie vlucht te worden.
Van achterin krijg ik te horen dat alle passagiers zitten en alle bagage aan boord is. Mooi, dan kunnen de deuren dicht en kunnen we precies op tijd vertrekken! Als de gate van ons weg gereden is kunnen wij naar achteren worden geduwd en starten we onze motoren. Zo'n 20 meter achter ons klinkt hun zachte gepiep; ze staan te popelen om zometeen op de baan te laten zien wat ze kunnen; heel veel herrie en nog veel meer vermogen leveren. Frank neemt de controle over het vliegtuig van mij over en rijdt het toestel naar de baan. Een toon in mijn headset vertelt mij dat de cabine graag even met mij wil kletsen. ''Hoi Ernst, met Annie. De cabine is ready hoor!''. Mooi, dan zijn we klaar voor vertrek. ''Cabin crew, take your seats'', laat ik via de Public Address door het toestel klinken. Het cabinepersoneel zal nu hun plekken voor de take-off innemen. Iemand heeft mij ooit verteld dat 50% van de passagiers een lichte vorm van vliegangst heeft, hetgeen betekent dat ik zo'n 50 bange mensen achterin heb zitten. Gelukkig is het, afgezien van de wind, best mooi weer. Vandaag hoeven ze zich in ieder geval nergens zorgen over te maken.
Zo'n twee minuten later staan we op de baan en geeft de toren ons klaring om te vertrekken. Frank schuift de gashendels naar voren, ik voel de versnelling in mijn hele lichaam. Met zo'n 180kmh scheuren we over de baan en kiest de toestel het luchtruim. Het voelt weer heerlijk in de lucht te hangen. Samen werken we de procedure af en voor we het weten heeft onze derde piloot en beste vriend ''Autopilot Bravo'' de controle overgenomen en kunnen wij even genieten van het uitzicht over Nederland.
Terwijl het toestel uitklimt kleurt opeens de volledige cockpit oranje. Voor ons brandt een enorme oranje lamp, die mij duidelijk maakt dat er iets niet goed zit. Ik werp mijn blik op het paneel boven ons en schrik van wat ik daar aantref; een enorme kerstboom aan oranje lampjes die mij allemaal vertellen dat er een probleem in hun systeem zit. Wat krijgen we nou... Frank en ik denken er eerst even goed over na en komen samen tot de conclusie dat dit niet allemaal aparte problemen zijn. Een fout in het elektrische systeem kan de illusie wekken dat er ook in andere systemen problemen zijn. Ik gooi mijn gordels af en draai me naar het enorme paneel circuitbreakers (stoppen) dat achter ons zit. Helaas, zo makkelijk is het niet. Alle knopjes zitten keurig op hun plek. Frank neemt de communicatie met de toren van mij over, we besluiten de passagiers nog even op hun plek te laten zitten en ik pak de checklisten erbij die ons helpen bij dit soort situaties. De checklist is het met ons eens; een fout in het elektrische systeem. Hij vertelt ons helaas niet welke lampjes er dan allemaal aan zouden moeten staan. We besluiten eerst de fout in het elektrisch systeem op te lossen en daarna te kijken of bepaalde systemen extra aandacht verdienen.
Ik ben druk bezig met de checklisten, Frank houdt zich bezig met het vliegen en dan opeens klinkt weer die toon door mijn headset; de cabine wil aandacht. ''Hoi Ernst, Annie weer. We hangen nu al weer een tijdje in de lucht en we willen graag koffie gaan schenken maar de fasten seatbelt lampjes staan nog steeds aan. Is er iets aan de hand?'' Kort maar bondig leg ik Annie, onze purser, uit wat er aan de hand is en dat we waarschijnlijk terug gaan naar Schiphol. Ze wordt er niet vrolijk van, maar begrijpt het wel. De koffie moet maar eventjes wachten...
Vijf minuten en veel geschakel later branden er welliswaar minder, maar nog steeds erg veel lampen boven ons hoofd. Frank en ik besluiten dat het niet verstandig is door te gaan naar Spanje; we gaan terug naar Schiphol. Met een ferme rechterbocht zetten we koers terug naar Amsterdam. Snel even contact opnemen met de mensen op de grond zodat zij straks onze gestrande passagiers op kunnen vangen alvorens ik over de Public Adress onze passagiers het slechte nieuws vertel dat hun vakantie eventjes moet wachten. Ik hoop dat er op de grond snel een nieuwe kist voor hen klaar staat, zodat ze alsnog kunnen genieten van de Spaanse winterzon.
De 737 vliegt hard en voor we het weten hangen we alweer in de buurt van Schiphol, klaar om onze nadering te beginnen. Frank vraag mij om de flaps in standje 1 te zetten. Ik haal de grote hendel over naar zijn eerste tandje en houd het metertje dat de locatie van de flaps aangeeft goed in de gaten. Flaps zijn de bewegende delen aan de achterkant van een vleugel die uitgeschoven worden bij een nadering zodat het vliegtuig langzamer kan vliegen en een rustige landing kan maken. Deze flaps zijn een redelijk essentieel onderdeel en ieder groot verkeersvliegtuig zal deze vleugelkleppen bij iedere nadering gebruiken. Tenzij ze kapot zijn natuurlijk...
Het metertje dat ik scherp in de gaten hield geeft iets aan wat ik liever niet zie; de twee naaldjes staan niet gelijk. Dat betekent dat de flaps aan de ene kant verder zijn uitgeschoven dan aan de andere kant en het systeem zichzelf heeft uitgeschakeld om ons te beschermen tegen een verdere asymetrie. De flaps kunnen niet meer gebruikt worden gedurende deze vlucht, terwijl deze normaal veel verder worden uitgeschoven! We besluiten even een paar rondjes te draaien op deze veilige hoogte van ongeveer een kilometer boven de grond, om te kijken of we het probleem op kunnen lossen. Tevergeefs, ze zitten vast en gaan echt niet meer heen of weer. Na wat zoek- en rekenwerk kom ik er achter dat onze benodigde baanlengte ongeveer verdubbeld wordt door dit probleem. Er ligt gelukkig genoeg asfalt, dus we gaan verder met de daling. Het elektrische probleem heeft een aantal van onze systemen die ons helpen met de landing plat gelegd, dus schakelen we over op wat old-school systemen om toch netjes voor de baan uit te komen. Frank maakt uiteindelijk een mooie, zachte landing, waarna we wel flink in de ankers moeten om niet aan het einde van de baan in het gras te belanden. We stoppen gelukkig ruim op tijd, taxiën terug naar de gate en zetten het toestel daar stil. We zijn weer heelhuids thuis gekomen...

Ik schuif mijn stoel naar achteren, per ongeluk tegen Alexander aan die achter me stond. Mijn instructeur achter me zit met een grote glimlach voor zijn beeldscherm, trots op het scenario dat hij vandaag weer voor ons heeft bedacht. Via zijn computer zet hij alle problemen weer uit en schiet hij ons terug op de baan, denkend over wat voor problemen hij ons nu weer gaat geven. Ik ga op Frank’s plek zitten, Frank neemt achterin plaats en Alex komt naast mij zitten. Nu mag hij captain spelen en ik co-piloot. Ook wij gaan een soortgelijk ''pret-pakket'' krijgen; deze simulator kan immers in bijna ieder systeem een fout simuleren. Ja, simulator ja. Hoe echt alles ook mag lijken, we zitten nog steeds in gebouw 204 op Schiphol, in de hangaar van de simulatoren van de KLM. Dit 9-tal apparaten hebben allemaal een volledige cockpit in zich zitten, elk van een ander toestel van de KLM-vloot. Wij zitten in de simulator voor de 737-800 en trainen hier voor een scala aan scenario's. Brandende motoren, rook in de cockpit (waarbij we ook echt rook in onze simulator krijgen, waardoor wij uiteindelijk met zuurstofmaskers op het ''vliegtuig'' besturen) noem het maar op. Nog maar een weekje, dan doen we al examen. Dan zit mijn opleiding op de KLM Flight Academy er op. En dan zal ik, bij gebrek aan banen in de luchtvaart sector, iedereen met veel plezier meenemen voor een rondje boven Nederland, hopend op betere tijden. Tot dan genieten we nog even van deze prachtige simulator die iedere zachte landing beloont met een zachte touch-down, maar iedere harde landing genadeloos afstraft met veel herrie, kabaal en heen en weer geschud.